تقریبا از یک ساله پیش اتصال به اینترنت ماهوارهای بر سر زبونها افتاده و حالا شرکت فضایی اسپیس ایکس با مالکیت آقای ایلان ماسک از چهرههای معروف و ثروتمند این روزها اعلام کرده که از سال 2025 قابلیت اتصال به شبکه استارلینک برای تمامی گوشیهای 4g یا LTE فعال خواهد شد. این سرویس «Direct to Cell» نام گذاری شده و اسپیس ایکس در وبسایت استارلینک صفحه جدیدی برای این سرویس راهاندازی کرده که برنامه زمانی اتصال گوشیهای هوشمند به آن را مشخص میکند. با سید علی ابراهیمی همراه باشید تا ببینیم این قابلیت چه امکاناتی را در اختیار کاربران میزاره و میتونه تاثیری در استفاده ما ایرانی ها در اینترنت بدون محدودیت در کشور داشته باشه؟
استارلینک در ایران ! اپیزود فعالیت قانونی Starlink در ایران !
استارلینک چیست؟
استارلینک یک سرویس اینترنت ماهواره ای است که توسط شرکت SpaceX، شرکتی که در سال ۲۰۰۲ توسط ایلان ماسک تاسیس شد، اداره میشود. اسپیس ایکس که در زمینه طراحی، تولید و پرتاب موشک و فضاپیما کار میکند، پرتاب ماهوارهای Starlink را در سال ۲۰۱۹ آغاز کرد و تا سپتامبر ۲۰۲۲ بیش از ۳۰۰۰ ماهواره را به مدار پایین زمین (LEO) پرتاب کرده است.
تاریخچه استارلینک
اسپیس ایکس برای اولینبار در سال ۲۰۱۸ دو ماهوارهی مخابراتی با نامهای تَن تَن A و تن تن B را برای آزمایش کردن اینترنت ماهوارهای به مدار پایینی زمین فرستاد. پس از انجام آزمایشهای مختلف، اسپیس ایکس خط تولید ماهوارههای خودش را در ردموند واشینگتن بهراه انداخت تا اولین محمولهی ۶۰ تایی از ماهوارههای استارلینک را در اواسط سال ۲۰۱۹ با نام v0.9 (بخوانید وی پوینت ناین) یا نسخهی نه دهم را به فضا پرتاب کند. این دستهی ۶۰ تایی نیز آزمایشی بود و اکنون از رده خارج شده است و به مرور زمان وارد جو زمین میشود.
تمامی ویژگیها و مشخصات ماهوارههای استارلینک در درجهی اول برای پایین آوردن قیمت نهایی ماهواره طراحی شدهاند، نه انقلابی و اولین بودن. همین حالا نیز ماهوارههایی با فناوریهای مشابه یا پیشرفتهتر نسبت به استارلینک در مدار وجود دارند، اما هیچکدام از آنها ازلحاظ قیمتی قابل مقایسه با استارلینک نیستند. برای مثال قیمت ماهوارههای ایریدیوم (که تا پیش از این رکورددار ارزانترین ماهوارههای تجاری بودند) ۵ میلیون دلار بهازای هر ماهواره است؛ درحالیکه قیمت تمامشدهی ماهوارههای استارلینک ۲۰ برابر ارزانتر و تنها برابر با ۲۵۰ هزار دلار بهازای هر ماهواره تخمین زده میشود.
برای اولینبار در تاریخ، شرکتی فضایی در حال تولید ماهواره بهصورت انبوه و در خط تولید کارخانه است. این کار باعث میشود هزینهی نهایی ماهواره که تا پیش از این بهصورت تکی و در شرایط لابراتواری ساخته میشد، بسیار کاهش پیدا کند. هماکنون اسپیس ایکس ماهیانه ۱۲۰ ماهواره (روزی ۴ ماهواره) تولید میکند.
مکانیزم جدا شدن ماهوارههای استارلینک از مرحلهی دوم موشک در مدار نیز منحصربهفرد است. تا پیش از ماهوارهها با استفاده از مکانیزمهای فنری یا انفجاری (پایروتکنیک) از مرحلهی دوم موشک جدا میشدند که پیچیدگیهای خاص خود را دارد. اسپیس ایکس اما برای پیادهکردن ماهوارهها در مدار ابتدا مرحلهی دوم موشک را بهدور خود میچرخاند و سپس با رهاسازی میلهای که ماهوارهها را در کنار هم نگهداشته است، هر ۶۰ ماهواره را بهصورت یکجا در مدار رها میکند. ماهوارهها سپس به دلیل نیروی مرکزگرای ناشی از چرخش مرحلهی دوم، به آرامی از یکدیگر جدا میشوند.
اینترنت ماهوارهای استارلینک (Starlink) چگونه کار میکند؟
استارلینک بر روی یک فناوری ارائه خدمات اینترنت ماهوارهای کار میکند که چیز جدیدی نیست. یک سیستم ماهوارهای به جای استفاده از فناوری کابل، مانند فیبر نوری برای انتقال دادههای اینترنتی، از سیگنالهای رادیویی از طریق خلاء فضا استفاده میکند. ایستگاههای زمینی سیگنالهایی را به ماهوارهها در مدار ارسال میکنند که به نوبه خود دادهها را به کاربران استارلینک در زمین ارسال میکنند. هر ماهواره استارلینک ۲۶۰ کیلوگرم وزن دارد و بدنهای صاف دارد. یک موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس میتواند تا ۶۰ ماهواره را در خود جای دهد.
هدف استارلینک ایجاد یک شبکه با تاخیر کم در فضا است که محاسبات لبه را در زمین تسهیل میکند. چالش ایجاد یک شبکه جهانی در فضای بیرونی چالش کوچکی نیست، به خصوص به این دلیل که تاخیر کم یک تقاضای مهم است. اسپیس ایکس یک مجموعه متشکل از تقریبا ۴۲۰۰۰ ماهواره به اندازه تبلت را پیشنهاد کرده است که در مدار پایین دور کره زمین میچرخند تا این تقاضا را برآورده کند.CubeSats به عنوان ماهوارههای مینیاتوری که معمولا در LEO استفاده میشوند، پوشش شبکه در هم تنیدهای ایجاد میکنند و قرار گرفتنشان در مدار پایین زمین، امکان کاهش تاخیر را فراهم میکند.
اینترنت ماهواره ای استارلینک مستقیم روی گوشی چیست؟
برای پاسخ به این سوال به سایت استارلینک می رویم. در بالا سمت راست روی گزینه business میزنیم و وارد سایت می شویم، بله گزینه direct to cell به آن اضافه شده است. حالا بیایید وارد جزئیات آن شویم.
اینترنت ماهواره ای مستقیم روی گوشی استارلینک یا همان direct to cell چیست؟
یعنی، به صورت بی دردسر، پیامک، مکالمه و داده های LTE را در سراسر دنیا داخل گوشی موبایل خود داشته باشید و انتقال بدهید.
ماهوارههای استارلینک با قابلیت Direct to Cell، از یک مودم پیشرفته eNodeB بهره میبرند که شبیه یک برج تلفن همراه در فضا عمل میکند و امکان ادغام شبکه مشابه رومینگ استاندارد را فراهم میکند. این سرویس ارتباط در مناطق دورافتاده را هم ممکن خواهد کرد.
به گفته استارلینک، ماهوارههای دارای قابلیت Direct to Cell ابتدا توسط راکتهای فالکون ۹ اسپیس ایکس روانه فضا میشوند و در ادامه استارشیپ چنین وظیفهای را بر عهده میگیرد. این ماهوارهها در مدار بلافاصله از طریق لیزر به منظومه ماهوارهای استارلینک متصل میشوند تا پوشش جهانی فراهم کنند.
درنهایت باید گفت که اگرچه استارلینک با این سرویس میتواند اینترنت ماهوارهای را به گوشی های عادی بیاورد، اما بهصورت قانونی باید در کشورها با اپراتورها همکاری کند. برای مثال این سرویس در ایالاتمتحده با همکاری T-Mobile در اختیار کاربران قرار میگیرد.
نحوه عملکرد سرویس direct to cell استارلینک
این سرویس از طریق برجک، سازه هایی شبیه به دکل مخابراتی ایرانسل و همراه اول اما در فضا ارائه می شود. تلفن شما، مکالمه، پیام و اینترنت شما در اپراتورهای شریک ما در این پروژه رد و بدل می شود. داده ها به ایستگاه های زمینی استارلینک منتقل می شوند. حالا، ایستگاه های زمینی، داده ها را به ماهواره های در فضا ارسال می کنند، ماهواره های نسل جدیدی که مجهز به مودم هایی تحت عنوان EnodeB هستند.
EnodeB چیست؟
یک نوع ابزار بسیار حیاتی برای اتصالات LTE هست که موجب می شود که ارتباطات استیشن های زمینی برای همین ارتباطات ال تی ای موبایل به فضا برسد. این ماهواره های نسل جدید با مودم های EnodeB های سوار بر خودشان هستند که مثل دقیقا دکل های مخابراتی، به عنوان آنتن موبایل عمل می کنند، و عملکردی مانند رومینگ مربوط و معمول آنچه که در زمین تجربه می کنید، می بینید.
برای انجام این کار، استارلینک یک سری شرکا بین المللی دارند. برای مثال در آمریکا، T-Mobile هست. در کانادا Rogers است. در ژاپن KDDI و در استرالیا OPTUS است. این ها اپراتورهایی هستند که با استارلینک همکاری می کنند تا داده را به صورت رومینگ بین هم رد و بدل کنند و این شکلی است که شما به اینترنت ماهواره ای بدون فیلتر، مستقیم روی گوشی تان متصل شوید و استفاده کنید.
استفاده از direct to cell در ایران چگونه است؟
آیا انجام اینترنت ماهواره ای استارلینک مستقیم روی گوشی در ایران نیاز به این هست که اپراتورهای همراه اول و ایرانسل با استارلینک همکاری کنند؟
خیر.
ببینید. چند تا اپراتور می آیند، داده ها را به ایستگاه های زمینی می دهند و این ایستگاه های زمینی هستند که آنتن می گیرند و کاری به اپراتورهای مخابراتی ایران و اینترنت ایرانسل، همراه اول، رایتل، شاتل و غیره در سطح ایران ندارند. در واقع تمام اپراتورهای داخلی دور زده می شوند.
ولی یک سازمانی بین المللی است به نام سازمان مخابرات جهانی که می گوید اگر شما می خواهید به یک کشور یا منطقه ای خدمات اینترنت و مخابراتی بدهید، باید از آن کشور اجازه بگیرید. اینجا تنها ایراد کار هست. آیا ایران مجوز می دهد؟!
سرعت اینترنت ماهواره ای استارلینک برای موبایلهای 4G عادی
در حقیقت سرعت آن بین ۲ تا ۴ مگابیت در ثانیه تخمین زده می شود، اما مزیت آن در وسعت پوشش خواهد بود. بیانیه مطبوعاتی اپراتور T-Mobile در سال گذشته میگوید این سرویس “عملاً در همه جای قاره امریکا، هاوایی، بخشهایی از آلاسکا، پورتوریکو و آبهای سرزمینی، حتی خارج از سیگنال شبکه T-Mobile در دسترس خواهد بود.
اتصال ماهوارهای در سالهای اخیر روند رو به رشدی برای گوشی های هوشمند داشته است. اپل سال گذشته یک ویژگی Emergency SOS را به آیفونهای خود اضافه کرد که به سری آیفون 14 و جدیدتر اجازه میدهد در مواقع اضطراری پیامها و اطلاعات موقعیت مکانی محدودی را از طریق ماهواره ارسال کنند.
همچنین هواوی سرویسهای اتصال ماهوارهای با قابلیت تماس دوطرفه را در چین و برای محصولات جدید پرچمدارش ارائه میکند که متاسفانه اطلاعات دقیقی درباره آن نداریم.
هنوز موارد مهم و نامشخصی درباره سرویس Direct to Cell وجود دارد. مثلا هزینه این سرویس چقدر خواهد بود؟ یا محدودیت پوشش “دیده شدن آسمان” چه زمانی کمتر میشود؟
سرویس استارلینک چه قابلیتهایی خواهد داشت؟
سرویس «Direct to Cell» از سال 2024 به صورت آزمایشی آغاز به کار خواهد کرد و قراره در این سال فقط قابلیت پیامک آن فعال شود و از سال 2025 به طور رسمی کارش رو شروع و از این سال قابلیت تماس و دیتا رو هم خواهد داشت و جالب اینجاست که این اتصال به استارلینک از نظر زمان و مکان محدودیت نخواهد داشت و در هر کجا از دریا تا خشکی میتوان به آن متصل شد.
بدون نیاز به سخت افزار ویژه
در حال حاضر اتصال به شبکه استارلینک نیازمند خرید تجهیزات با قیمت بالا مثل گیرنده ماهوارهای و مودم مخصوص است. اما با استفاده از سرویس «Direct to Cell» نیاز به سخت افزار و نرم افزار ویژهای نخواهید داشت و تنها کافیه که گوشی موبایل دارای اینترنت 4g یا LTE باشه تا به ماهوارههای استارلینک برای ارسال پیامک، تماس و دیتا متصل بشه که این اتفاق باعث میشه کاربران بیشتری در سطح جهان بتونند از این قابلیت استارلینک استفاده کنند. البته مقدار پهنای باند در دسترس هنوز مشخص نیست اما قطعا به اندازه کافی سریع خواهد بود و ابتدا بر روی اپلیکیشن پیامک گوشی شما شروع به کار خواهد کرد، اما پس از فعال شدن خدمات این سرویس به صورت کلی شما میتوانید از هر نرمافزاری (مانند WhatsApp، Skype و …) برای این اتصال استفاده کنید.
چگونه اتصال به استارلینک برای تمام گوشیها 4g ممکن میشود؟
نحوه اتصال به خدمات «Direct to Cell» استارلینک به این شکل خواهد بود که انگار همین دکلهای آنتن دهی که در جاهای مختلف میبینیم رو در فضا خواهیم داشت، به طوری که دادهها از جمله پیامک، تماس تلفنی و اینترنت از طریق اپراتورهایی که در این پروژه با استارلینک شریک خواهند بود به ایستگاههای زمینی استارلینک ارسال خواهند شد و سپس این ایستگاههای زمینی دیتا رو برای ماهوارههای فضایی ارسال میکنند که به مودمهایی تحت عنوان eNodeB مجهز هستند و همانند همین دکلهای آنتن دهی در زمین عمل خواهند کرد. در نهایت گوشیهای با قابلیت 4g یا LTE اطلاعات رو از دکل های فضایی دریافت میکنند و به این صورت اتصال به استارلینک ممکن خواهد شد.
شرکت استارلینک همون طور که در بالا گفتیم برای ارائه این خدمات با یک سری شرکتهای تجاری بین المللی در کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، ژاپن و …. همکاری داره تا دادهها را به صورت رومینگ بین همدیگر منتقل کنند. برای مثال این سرویس در ایالاتمتحده با همکاری T-Mobile در اختیار کاربران قرار میگیره و به این شکل هست که شما میتونید به اینترنت ماهوارهای دسترسی داشته باشید.
آیا این خدمات استارلینک به معنای پایان محدودیت های اینترنتی هست؟
در واقع استارلینک با این کار قصد داره نقطه کوری وجود نداشته باشه و تونسته تمامی اپراتورهای کشورهای مختلف را همچون ایرانسل، همراه اول و … در ایران را دور بزنه و برای اتصال به اینترنت ماهوارهای نیازی به همکاری این اپراتورها و استفاده از سخت افزار و نرم افزار خاصی هم نداشته باشه اما آنچه در قوانین سازمان قوانین مخابرات جهانی وجود داره هر شرکتی برای ارائه خدمات مخابراتی به یک کشور دیگر باید مجوز اون کشور را داشته باشه.
در نهایت باید ببینیم در آینده آیا ایران این اجازه را به استارلینک خواهد داد یا اصلا استارلینک برای دریافت چنین مجوزی اقدام خواهد کرد یا نه؟ البته در حال حاضر وزارت ارتباطات ایران چندین بار اعلام کرده در صورتی که استارلینک به قوانین ایران احترام بگذارد میتواند در داخل ایران فعالیت کند.
موضوع دیگهای که برای کاربران ایرانی وجود داره هزینه اشتراک این سرویس است که نسبت به سرویسهای داخلی بسیار بیشتر خواهد بود و با توجه به قیمت ارز در کشور تعداد زیادی از مردم امکان استفاده از این سرویس را نخواهند داشت و علاوه بر این اغلب کاربران ایرانی امکان پرداخت بینالمللی را ندارند. با اینحال بسته به سیاستهای استارلینک، بعید نیست در موارد خاص شاهد ارائه اینترنت ارزانتر یا رایگان با برخی محدودیتها باشیم.
تفاوت Starlink و ADSL چیست؟
در سرویسهای ADSL روال به این صورت است که کاربران در ازای انتخاب سرویس حجمی محدود یا نامحدود، مبلغ خاصی را میپردازند و در صورت تمام شدن حجم بسته خود، هزینههای اضافی و به صورت پلکانی پرداخت میکنند. ضمن اینکه اداره مخابرات محل کاربر ، بایستی قادر به ارائه ADSL بوده و فاصله کاربر از این مرکز نیز، نباید مسافت طولانی باشد چرا که در صورت زیاد بودن فاصله، کاربران با افت شدید سرعت رو به رو خواهند شد. البته شرکتهایی که اینترنت ADSl را ارائه میدهند باید قوانین فیلتر کردن بعضی از سایتها را با توجه به قوانین کشورشان اجرا نماید.
اما این محدودیتها در اینترنت ماهوارهای وجود ندارد و کاربران با پرداخت هزینهای ناچیز میتوانند از یک ارتباط پرسرعت، نامحدود و بدون پروکسی استفاده کنند، در واقع سرویسهای ماهوارهای برای دانلود و مصرفهای بالا بسیار مناسب هستند.
سرعت اینترنت استارلینک چقدر خواهد بود؟
ماهوارههای استارلینک اسپیس اکس در مدار پایینی و در فاصله ۵۶۰ کیلومتری از زمین قرار میگیرند. به خاطر فاصله نسبتاً اندک، اسپیس اکس مدعی شده که تأخیر چیزی بین ۳۵ الی ۳۵ میلیثانیه خواهد بود. این یعنی سرعت اینترنت استارلینک برای برآوردهسازی اکثر وظایف اینترنتی، مثلاً تجربه بازیهای آنلاین، کافی خواهد بود. سرعت دانلود هم بسیار بالا بوده و حدوداً به ۱ گیگابایت بر ثانیه میرسد. اسپیس اکس هنوز اطلاعات مربوط به سرعت آپلود را به اشتراک نگذاشته است.
برای مقایسه باید گفت که سرویس اینترنت ماهوارهای HughesNet که همین حالا مشغول به کار است، سرعت دانلودی معادل ۲۵ مگابیت بر ثانیه ارائه میکند و تأخیرش نیز با تفاوتی بسیار چشمگیر به ۶۰۰ میلیثانیه میرسد.
هزینه استفاده از اینترنت استارلینک
شرکت استارلینک هزینه استفاده از اینترنت ماهوارهای خود را، ماهانه ۹۹ دلار اعلام کرده است. اما توجه داشته باشید که این صرفاً هزینه مصرف اینترنت شماست. علاوه بر این شما باید یک دستگاه مخصوص از استارلینگ بخرید. این دستگاه که آنتنی شبیه دیش ماهواره دارد، امکان ارتباط با ماهوارههای استارلینک را فراهم میکنند. برای خرید تجهیزات لازم هم باید ۴۹۹ دلار پول پرداخت کنید.
البته توجه داشته باشید که این قیمت فعلاً برای نسخه آزمایشی اعلام شده است و ممکن است در نسخه اصلی قیمت بالاتر هم برود. اما باید بدانیم که این قیمت به طور ماهانه برای ایرانیها بسیار گران محسوب میشود.
استارلینک در ایران
اگرچه ازلحاظ تئوری میتوان از اینترنت ماهوارهای در هرکجای دنیا استفاده کرد و تنها لازمهی آن داشتن یک آنتن است، ولی اسپیس ایکس خیلی واضح بارها اعلام کرده است که قصد ارائهی اینترنت ماهوارهای بدون اجازهی دولتها را ندارد.
گویین شاتول (Gwynne Shotwell) رئیس و مدیر ارشد عملیاتی اسپیس ایکس پیش از این گفته بود که شرکتش قصد شکستن قوانین کشورها را ندارد و بههمین دلیل شرکت متبوعش از همین حالا کشور به کشور و دولت به دولت برای ارائه خدمات اینترنت ماهوارهای در حال مذاکره است.
البته حتی اگر اسپیس ایکس در مذاکره با مسئولان ایرانی موفق بهکسب اجازهی سرویسدهی در ایران شود، بسیار بعید است که بهدلیل تحریمهای آمریکا بتواند «بهصورت رسمی» سرویس اینترنت خود را در ایران ارائه دهد.
آنتنهای استارلینک بنا به ماهیتشان باید از موقعیت دقیق جغرافیایی خود مطلع باشند تا بتوانند با تنظیم خودکار زاویهی دیش (تنها هنگام راهاندازی اولیه) در بهترین وضعیت برای ارتباط با ماهواره قرار بگیرند. این یعنی اسپیس ایکس «اگر بخواهد» میتواند از موقعیت هر آنتن استارلینک باخبر باشد و آنتنهایی که در کشورهای غیرمجاز هستند را از کار بیندازد. حتی اگه این کار هم ممکن نبود، اسپیس ایکس میتواند ماهوارههای خود را طوری تنظیم کند که هنگام عبور از بعضی کشورها سیگنالی ارسال نکنند؛ مخصوصاً اینکه کشورهایی مثل روسیه، چین و هند قابلیت منهدم کردن ماهواره در مدار را دارند و اسپیس ایکس هم علاقهای به ایجاد تنش با این کشورها ندارد.
چگونه میتوان از اینترنت Starlink استفاده کرد؟
هنگامی که کاربران مشترک استارلینک میشوند، یک کیت استارلینک دریافت میکنند که شامل یک دیش ماهوارهای، یک پایه دیش و یک روتر Wi-Fi است. استارلینک همچنین دارای یک کابل برق برای واحد پایه و یک کابل ۲۲ متری برای اتصال دیش به روتر است.
برای استفاده از این سرویس، مشتریان استارلینک ابتدا باید دیش ماهواره را برای شروع دریافت سیگنال و ارسال پهنای باند به روتر تنظیم کنند. این شرکت تجهیزات مختلفی را برای نصب این دیش ارائه میدهد، از جمله برای حیاط، پشت بام و نمای بیرونی خانه. همچنین یک برنامه مخصوص استارلینک برای اندروید و اپل iOS وجود دارد که از واقعیت افزوده برای راهنمایی کاربران در انتخاب بهترین مکان و موقعیت برای گیرندههای خود استفاده میکند.
استارلینک Satellite Internet برای چه افرادی مناسب است؟
قبل از هر چیز، باید بگوییم که استارلینک Satellite Internet یک پروژه بزرگ و بلندمدت است که هدف نهایی آن تأمین اینترنت پرسرعت و ارزان در سرتاسر دنیاست. این اهداف عظیم در آینده محقق خواهند شد، اما در حال حاضر، باید در نظر داشت که این تکنولوژی در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد و تمامی اهداف آن در کوتاه مدت قابل دستیابی نیست.
آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک در ایران فعال میشود؟
قبل از بررسی اینکه آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک در ایران قابل دسترسی خواهد بود یا خیر، نحوه فعالسازی آن در ایران را توضیح میدهیم. برخی از اپراتورها دادهها را به ایستگاههای زمینی ارسال میکنند و این ایستگاهها آنتنها را دریافت میکنند، اما نقشی در ارتباطات داخلی ندارند.
سازمان مخابرات جهانی اعلام میکند که برای فعال کردن اینترنت در کشورها باید مجوز داشت، اما استارلینک Satellite Internet در ایران مجوز رسمی ندارد، با این حال، ماهوارههای آن در ایران فعالیت دارند. این اتفاق میتواند راهی برای اینترنت ماهوارهای استارلینک در ایران راهاندازی کند.