پروتکل شبکه چیست ؟ انواع پروتکل اینترنت | کاربرد پروتکل های شبکه !

برای اینکه کامپیوترها و سرورها بتونن باهم ارتباط برقرار کنن به یه سری قوانین احتیاج دارن تا در بستر اینترنت ارتباط برقرار کنن . امروز میخوایم در این مقاله به همین موضوع بپردازیم ! یعنی کاربرد پروتکل شبکه و انواع پروتکل اینترنت . اصلا پروتکل چیست ؟ با سید علی ابراهیمی همراه باشید !

پروتکل چیست ؟ معرفی پروتکل شبکه

قرارداد اینترنت یا پروتکل اینترنت (به انگلیسی: Internet Protocol) و به اختصار آی‌پی  (IP) قراردادی است که برای مبادله اطلاعات در شبکه‌های اینترنتی وجود دارد. این قرارداد بنیادی‌ترین قرارداد شکل‌دهنده اینترنت می‌باشد و وظیفه مسیردهی بسته‌های اطلاعاتی را در گذر از مرزهای شبکه‌ها به عهده دارد. پروتکل اینترنت یک پروتکل لایه‌ای است که در نرم‌افزار داخلی استفاده می‌شود و در لایه ارتباط (Link) قرار می‌گیرد. آی‌پی در شرایط پروتکل لایه‌ای پایین می‌تواند خدمات جهانی دسترسی را بین کامپیوتر ها ارائه کند.

به زبان ساده به مجموعه ای از قوانین و قراردادهایی که رویه های ارتباطات در اینترنت را تشکیل میدهند پروتکل گفته می شود .

پروتکل شبکه به چه معناست ؟

پروتکل، مجموعه‌ای از قواعد و استانداردهایی است که برای تبادل داده در یک شبکه، بین دو دستگاه (یا بیشتر) استفاده می‌شود. پروتکل‌ها، به دستورات و قواعدی که برای فرستادن و دریافت داده‌ها بین دستگاه‌های شبکه به کار می‌روند، می‌گویند. هدف اصلی پروتکل‌ها، فراهم کردن روشی برای لایه‌های مختلف شبکه جهت ارتباط با یکدیگر است.

protocole های شبکه، به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند: پروتکل‌های لایه کاربرده (Application layer protocols) و پروتکل‌های لایه انتقال (Transport layer protocols). پروتکل‌های لایه کاربرده، شامل پروتکل‌هایی مانند HTTP، FTP، SSH و SMTP هستند که برای ارتباط با برنامه‌های کاربردی از طریق شبکه استفاده می‌شوند. پروتکل‌های لایه انتقال، شامل پروتکل‌هایی مانند TCP و UDP هستند که برای انتقال داده‌ها در شبکه به کار می‌روند.

علاوه بر پروتکل‌های لایه کاربرده و لایه انتقال، پروتکل‌های شبکه دیگر نیز وجود دارند، مانند پروتکل‌های لایه شبکه (مانند IP)، پروتکل‌های لایه لینک داده (مانند Ethernet) و پروتکل‌های لایه فیزیکی (مانند USB).

به طور خلاصه، پروتکل یک مجموعه قواعد و استانداردهایی است که برای ارتباط و تبادل داده در یک شبکه بین دستگاه‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال، HTTP یک پروتکل لایه کاربرد و TCP یک پروتکل لایه انتقال در شبکه است.

---

مجموعه پروتکل یا Protocol Suite چیست ؟

مجموعه پروتکل (Protocol Suite)، یک مجموعه از پروتکل‌های شبکه است که برای تعامل دستگاه‌ها در یک شبکه به صورت هماهنگ و قابل اعتماد طراحی شده‌اند. پروتکل‌ها برای تضمین عملکرد صحیح و مطمئن شبکه، برای لایه‌ای مشخص از مدل OSI طراحی می‌شود.

به عنوان مثال، مجموعه پروتکل TCP/IP، که بیشتر برای اینترنت استفاده می‌شود، شامل دو پروتکل مهم TCP و IP است. پروتکل TCP، برای ایجاد ارتباط قابل اعتماد بین دستگاه‌ها در شبکه به کار می‌رود و پروتکل IP برای تضمین ارسال داده‌ها به دستگاه درست و در مسیر مناسب به کار می‌رود.

مجموعه پروتکل معمولاً شامل پروتکل‌های متفاوتی می‌باشد که در لایه‌های مختلف مدل OSI مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال، مجموعه پروتکل TCP/IP شامل پروتکل‌های DNS، FTP، HTTP، Telnet و غیره است که هر کدام در لایه‌های مختلف مدل OSI به خدمات مختلفی می‌پردازند.

استفاده از یک مجموعه پروتکل مناسب، باعث اطمینان از تعامل سالم بین دستگاه‌ها در شبکه می‌شود و برای ایجاد یک شبکه قابل اعتماد و پایدار اساسی است.

پروتکل های ارتباطی توسط چه نهادهایی مدیریت می‌شوند؟

پروتکل‌های ارتباطی توسط چندین نهاد و سازمان مدیریت می‌شوند. به طور کلی، سازمان‌های زیر مسئول مدیریت پروتکل‌های ارتباطی هستند:

1. سازمان بین المللی استانداردها (ISO): ISO به عنوان سازمان بین المللی استانداردها، در زمینه تعیین استانداردهای بین‌المللی محصولات و خدمات فعالیت می‌کند. ISO به طور مستقیم مسئولیت تعیین پروتکل‌های لایه‌های پایین OSI را دارد.
2. اینترنت جهانی (Internet Society): اینترنت جهانی (ISOC) یک سازمان غیرانتفاعی و بین المللی است که برای حمایت از توسعه و استفاده از اینترنت در سراسر جهان تأسیس شده است. ISOC به عنوان سازمان مسئول ارائه پیشنهادهایی برای توسعه پروتکل‌های ارتباطی در اینترنت مطرح است.
3. سازمان مهندسی اینترنت (Internet Engineering Task Force): IETF یک سازمان بین‌المللی و غیرانتفاعی است که به عنوان یکی از سازمان‌های اصلی در توسعه پروتکل‌های ارتباطی در اینترنت نقش دارد. اعضای IETF از جمله متخصصان شبکه و بازاریابان صاحب نظر در صنعت شبکه هستند که در خلق و ارائه پیشنهادهای پروتکل جدید مشارکت دارند.
4. سازمان استانداردهای الکترونیکی (IEEE): IEEE یک سازمان بین المللی و غیرانتفاعی است که در تعیین استانداردهای فنی برای انواع مختلف فناوری‌ها، از جمله شبکه‌های کامپیوتری فعالیت می‌کند.
5. سازمان تجارت جهانی (WTO): WTO یک سازمان بین‌المللی است که در تسهیل تجارت جهانی و ایجاد شرایط برابر برای تولید کنندگان و صادرکنندگان فعالیت می‌کند. سازمان WTO، به عنوان یکی از سازمان‌های مسئول تشکیل قراردادهای بین‌المللی در زمینه تجارت الکترونیک، نقش مهمی در تعیین استانداردهای پروتکل‌های ارتباطی برای تجارت الکترونیک دارد.

به طور کلی، پروتکل‌های ارتباطی توسط سازمان‌های استانداردی و فنی، صنعتی و تجاری

---

 انواع پروتکل اینترنت

به طور کلی دو نوع Protocol ارتباطی وجود دارد. این دسته‌بندی بر اساس بازنمایی محتوایی است که باید حمل و انتقال داده شود:

• پروتکل های ارتباطی مبتنی بر متن (Text-Based)
• پروتکل های ارتباطی دودویی (Binary)

کاربرد پروتکل ها چیست ؟

پروتکل HTTP

پروتکل انتقال هایپرمتن (HTTP)، یکی از پروتکل‌های کلیدی در شبکه جهانی اینترنت است. HTTP برای انتقال داده‌ها به صورت متنی، مانند HTML و تصاویر، بین سرور و مشتری (کاربر) استفاده می‌شود. این پروتکل، یک پروتکل لایه بالا در مدل OSI است.

HTTP، برای انتقال اطلاعات، از روش درخواست-پاسخ استفاده می‌کند. به عنوان مثال، زمانی که کاربر در مرورگر خود یک URL (آدرس وب) را وارد می‌کند، مرورگر یک درخواست HTTP به سرور ارسال می‌کند. سرور، پاسخی که شامل اطلاعات مربوط به صفحه وب مورد نظر است، به مرورگر بازمی‌گرداند.

HTTP برای تعیین مقصد درخواست، از یک رشته مربوط به منبع (URI) استفاده می‌کند. URI، شناسه‌ای برای منبعی است که می‌تواند در شبکه قابل دسترس باشد، مانند یک صفحه وب، تصویر یا سایر منابع.

HTTP از روش نگهداری وضعیت بدون پروتکل (Stateless Protocol) پیروی می‌کند، به این معنی که هیچ حالتی از رابطه بین سرور و مشتری نگهداری نمی‌شود. به عبارتی، هر درخواست با خود تمام اطلاعات مربوط به آن درخواست را دارد و در صورت لزوم، برای برقراری ارتباط، نیازی به نگهداری حالت یادآوری مشتری در سرور نیست.

پروتکل TCP چیست ؟

پروتکل TCP مخفف Transmission Control Protocol است که در لایه ترابردهای مدل OSI و یا لایه 4 مدل TCP/IP قرار دارد. این پروتکل جزء پروتکل‌های شبکه است که برای انتقال داده‌هایی که به صورت بسته‌ها (packet) از طریق شبکه منتقل می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروتکل TCP برای برقراری ارتباطات اعتمادساز میان دو دستگاه و همچنین برای کنترل ارسال و دریافت داده‌ها به صورت درست و کامل استفاده می‌شود. این پروتکل با استفاده از مکانیزم‌هایی مانند تأیید دریافت داده‌ها (acknowledgement)، تقسیم قطعات داده (segmentation) و بازیابی داده‌های از دست رفته (retransmission)، تلاش می‌کند که هر بسته بدون خطا به مقصد خود برسد.

---

 پروتکل IP چیست ؟

پروتکل IP مخفف Internet Protocol یا پروتکل اینترنتی است. این پروتکل در لایه شبکه (Network Layer) مدل OSI و یا لایه‌ سوم مدل TCP/IP قرار دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین پروتکل‌های شبکه، برای انتقال داده‌ها در شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت به کار می‌رود.

پروتکل IP، آدرس‌دهی و مسیریابی بسته‌های داده را در شبکه‌های کامپیوتری انجام می‌دهد. هر دستگاه در شبکه با یک آدرس IP منحصر به فرد شناسایی می‌شود که اعداد 32 بیتی با طول برابر 4 بایت است. این آدرس‌ها در فرایند ارتباط در اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرند. پروتکل IP همچنین نحوه تقسیم بسته‌ها (Packet) داده را برای انتقال از یک دستگاه به دستگاه دیگر در شبکه تنظیم می‌کند.

یکی از مزایای استفاده از پروتکل IP، قابلیت کار با تعداد زیادی از دستگاه‌ها در یک شبکه بدون نیاز به تنظیمات خاص و همچنین قابلیت استفاده از شبکه‌های مختلف با توجه به نوع اتصال دستگاه است.

پروتکل UDP

پروتکل UDP مخفف User Datagram Protocol است. این پروتکل در لایه ترابردی (Transport Layer) مدل OSI و یا لایه 4 مدل TCP/IP قرار دارد و برای انتقال داده‌ها در شبکه‌های کامپیوتری به کار می‌رود.

پروتکل UDP برای انتقال داده‌ها به صورت بسته‌های کوچک با حجم محدود به کار می‌رود. در این پروتکل، ارسال بسته‌ها بدون نیاز به برقراری ارتباط قبلی با دستگاه مقصد انجام می‌شود. همچنین پروتکل UDP، فرآیندهای مانند تأیید پذیرش و بازیابی بسته‌های از دست رفته را پشتیبانی نمی‌کند.

از مزایای استفاده از پروتکل UDP می‌توان به سرعت بالا در ارسال داده‌ها و عدم نیاز به تأیید پذیرش داده‌ها اشاره کرد. این پروتکل برای برخی از برنامه‌ها مانند بازی‌های آنلاین، ویدئو استریمینگ و سرویس‌های DNS کاربرد دارد.

پروتکل ARP

پروتکل ARP مخفف Address Resolution Protocol است. این پروتکل در لایه دوم مدل OSI و یا لایه دسترسی به شبکه (Data Link Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای تعیین آدرس فیزیکی (MAC Address) دستگاه‌ها در شبکه و ترجمه آن به آدرس شبکه‌ای (IP Address) استفاده می‌شود.

پروتکل ARP جهت پیدا کردن آدرس فیزیکی دستگاه‌ها در شبکه عمل می‌کند. هنگامی که یک دستگاه به دنبال ارسال یک بسته به یک دستگاه دیگر در شبکه است، ابتدا با استفاده از نام دامنه یا آدرس IP مقصد، درخواست ARP را به شبکه ارسال می‌کند. در این درخواست، آدرس MAC دستگاه مقصد درخواست می‌شود. سپس دستگاه مقصد به این درخواست با ارسال پاسخ ARP با آدرس MAC خود، پاسخ می‌دهد و در نهایت بسته به دستگاه مقصد ارسال می‌شود.

از مزایای استفاده از پروتکل ARP می‌توان به تعیین آدرس فیزیکی دستگاه‌ها در شبکه، کاهش هزینه‌های پهنای باند و سرعت بالاتر در ارسال داده‌ها اشاره کرد.

پروتکل STP

پروتکل STP مخفف Spanning Tree Protocol است. این پروتکل در لایه دوم مدل OSI و یا لایه دسترسی به شبکه (Data Link Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای جلوگیری از تشکیل حلقه‌ها (Loop) در شبکه‌های سوئیچینگ اتصالات کامپیوتری به کار می‌رود.

در شبکه‌های سوئیچینگ، اتصالات بین سوئیچ‌ها و دستگاه‌های مختلف عادتاً برای انتقال داده‌ها ایجاد می‌شوند. در این حالت، زمانی که دو مسیر با هم تداخل داشته باشند، حلقه‌ها به وجود می‌آیند و عملیات انتقال داده را به صورت نامحدود و بدون پایان درگیر می‌کند.

شبکه‌هایی که از پروتکل STP استفاده می‌کنند، هر سوئیچ به صورت خودکار به یک دستگاه ریشه (Root Device) متصل می‌شود. در این شبکه‌ها، پروتکل STP با حذف مسیرهای اضافی و تعیین یک مسیر اصلی برای ارسال داده‌ها، حلقه‌ها را از بین می‌برد و عدم تداخل در شبکه را تضمین می‌کند. همچنین، در صورت قطع شدن یک مسیر، پروتکل STP به صورت خودکار به مسیر جایگزین سوئیچ متصل می‌شود.

از مزایای استفاده از پروتکل STP، جلوگیری از حلقه در شبکه، کاهش هزینه‌های پهنای باند و افزایش پایداری و قابلیت اطمینان شبکه است.

---

 پروتکل FTP

پروتکل FTP مخفف File Transfer Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای انتقال فایل‌ها و داده‌ها بین یک سیستم و دیگری از طریق شبکه به کار می‌رود.

پروتکل FTP برای انتقال فایل‌ها از یک دستگاه به دستگاه دیگر در شبکه استفاده می‌شود. این پروتکل امکاناتی مانند احراز هویت کاربر (Authentication)، رمزنگاری (Encryption) و مجوز دسترسی (Authorization) را برای کاربران فراهم می‌کند. همچنین، FTP دارای دو حالت انتقال داده است: حالت ASCII برای انتقال متن‌های ساده و حالت باینری (Binary) برای انتقال فایل‌های باینری مانند تصاویر و فایل‌های صوتی است.

از مزایای استفاده از پروتکل FTP، قابلیت انتقال سریع و امن اطلاعات با حجم بالا، دسترسی به سایر دستگاه‌های شبکه و همچنین قابلیت کنترل در دسترسی به فایل‌ها و محتویات آنلاین است.

Protocol NTP

پروتکل NTP مخفف Network Time Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای همگام‌سازی زمان سیستم‌های مختلف در شبکه به کار می‌رود.

پروتکل NTP برای همگام‌سازی زمان در سیستم‌های شبکه به کار می‌رود. این پروتکل با استفاده از سرورهای NTP، زمان را از یک سرور مرجع تهیه می‌کند و آن را برای سایر سیستم‌های شبکه در دسترس قرار می‌دهد. برای این کار، پروتکل NTP از زمان UTC (Coordinated Universal Time) استفاده می‌کند که یکی از معیارهای جهانی برای همگام‌سازی زمان در سطح جهانی است.

از مزایای استفاده از پروتکل NTP، دقت بالا در همگام‌سازی زمان‌های مختلف، امکان همگام‌سازی رویدادهای شبکه، بهبود عملکرد و کاهش خطاهای سیستمی است. همچنین، پروتکل NTP برای برخی از سیستم‌های بحرانی مانند بورس‌های اوراق بهادار و شبکه‌های بانکی حیاتی است.

پروتکل IGMP

پروتکل IGMP مخفف Internet Group Management Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 3 مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای مدیریت گروه‌های مولفه‌های شبکه و ارسال داده‌ها به یک گروه خاص از کامپیوترها به کار می‌رود.

پروتکل IGMP برای مدیریت گروه‌های مولفه‌های شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، در شبکه‌هایی که از فایروال استفاده می‌کنند، IGMP برای فیلتر کردن پیام‌های مولفه‌های شبکه استفاده می‌شود. همچنین، در شبکه‌های چند رسانه‌ای، IGMP برای ارسال پیام‌های بین کاربران در یک گروه خاص از کامپیوترها استفاده می‌شود.

از مزایای استفاده از پروتکل IGMP، مدیریت بهینه گروه‌های مولفه‌های شبکه، کاهش ترافیک در شبکه و امنیت بالاتر در انتقال داده‌ها است. همچنین، IGMP برای برخی از سرویس‌های پخش زنده و پخش ویدئو مانند IPTV (Internet Protocol Television) و استریمینگ ویدئویی استفاده می‌شود.

پروتکل SMTP

پروتکل SMTP مخفف Simple Mail Transfer Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای ارسال ایمیل‌ها با استفاده از شبکه به کار می‌رود.

پروتکل SMTP برای انتقال ایمیل‌ها از یک دستگاه به دستگاه دیگر در شبکه به کار می‌رود. در این پروتکل، ایمیل‌ها به صورت متنی و یا با الحاق فایل‌های پیوست ارسال می‌شوند. همچنین، SMTP برای احراز هویت کاربران و رمزنگاری ارسال‌ها نیز استفاده می‌شود.

SMTP یکی از پرکاربردترین پروتکل‌های شبکه است و در بسیاری از شبکه‌های عمومی و خصوصی به کار می‌رود. همچنین، در اغلب سرورهای ایمیل، SMTP به عنوان پروتکل اصلی برای ارسال و دریافت ایمیل‌ها استفاده می‌شود.

از مزایای استفاده از پروتکل SMTP، امکان ارسال ایمیل‌ها با حجم بالا، دسترسی به سایر دستگاه‌های شبکه، قابلیت کنترل در دسترسی به ایمیل‌ها و محتویات آنلاین است.

---

پروتکل IMAP

پروتکل IMAP مخفف Internet Message Access Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای دسترسی به ایمیل‌ها در سرورهای ایمیل به کار می‌رود.

پروتکل IMAP برای دسترسی به صندوق ورودی ایمیل در سرورهای ایمیل به کار می‌رود. با استفاده از IMAP، کاربران می‌توانند با استفاده از برنامه‌های ایمیل مختلف، به ایمیل‌های خود دسترسی پیدا کنند و آن‌ها را مدیریت کنند. همچنین، IMAP امکاناتی مانند مشاهده ایمیل‌ها در حالت آفلاین و همگام‌سازی ایمیل‌ها بین چند دستگاه را نیز فراهم می‌کند.

از مزایای استفاده از پروتکل IMAP، دسترسی به ایمیل‌ها از روی سرور، ذخیره سازی فایل‌های پیوست در سرور و قابلیت همگام‌سازی ایمیل‌ها بین چند دستگاه است. همچنین، IMAP برای کاربرانی که از بیش از یک دستگاه استفاده می‌کنند و نیاز به دسترسی به ایمیل‌های خود در همه دستگاه‌ها دارند، بسیار مناسب است.

Protocol POP

پروتکل POP مخفف Post Office Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای دسترسی به ایمیل‌ها در سرورهای ایمیل به کار می‌رود.

پروتکل POP برای دریافت ایمیل‌ها از سرورهای ایمیل به کار می‌رود. با استفاده از POP، کاربران می‌توانند به صندوق ورودی خود در سرورهای ایمیل دسترسی پیدا کنند و ایمیل‌های خود را دریافت کنند. هر چند که این پروتکل این کار را انجام می‌دهد، اما به طور معمول، ایمیل‌ها پس از دریافت توسط کاربر از سرور پاک نمی‌شوند و در سرور نگهداری می‌شوند.

از مزایای استفاده از پروتکل POP، دسترسی سریع به ایمیل‌ها، ذخیره فایل‌های پیوست در کامپیوتر کاربر، قابلیت مشاهده ایمیل‌ها در حالت آفلاین و عدم نیاز به اینترنت برای مشاهده ایمیل‌ها است. همچنین، POP برای کاربرانی که به صورت منظم ایمیل‌های خود را چک می‌کنند و به اینترنت دائمی دسترسی دارند، بسیار مناسب است.

پروتکل SSH

پروتکل SSH مخفف Secure Shell است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای ارتباط امن بین دو دستگاه در شبکه به کار می‌رود.

پروتکل SSH برای ارسال داده‌های رمزنگاری شده از یک دستگاه به دستگاه دیگر در شبکه به کار می‌رود. با استفاده از SSH، کاربران می‌توانند به صورت امن به دستگاه‌های دیگر متصل شوند و اطلاعات خود را از دسترسی تقلبی محافظت کنند. همچنین، SSH برای اتصال به سرورها و دستگاه‌های دیگر از راه دور از طریق اینترنت نیز استفاده می‌شود.

از مزایای استفاده از پروتکل SSH، امنیت بالا در ارتباطات شبکه، رمزنگاری داده‌های ارسالی و دریافتی، قابلیت کنترل دسترسی کاربران به دستگاه‌ها، قابلیت تعیین محدودیت‌های دسترسی برای کاربران و امکان جلوگیری از حمله‌های سایبری است. همچنین، SSH برای ارائه خدمات امنیتی در بسیاری از سرویس‌های شبکه مانند FTP، Telnet و SMTP استفاده می‌شود.

 پروتکل BGP

Protocol BGP مخفف Border Gateway Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 3 مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای تبادل اطلاعات مسیریابی بین اینترنت‌های مختلف و شبکه‌های خصوصی یا عمومی به کار می‌رود.

Protocol BGP برای نگهداری جداول مسیریابی و تبادل اطلاعات مسیریابی بین روترهای داخلی و خارجی در شبکه‌های بزرگ به کار می‌رود. هدف اصلی این پروتکل، ارائه بهترین مسیربری برای انتقال داده‌ها از یک شبکه به دیگری است.

از مزایای استفاده از Protocol BGP، امکان توزیع بهتر ترافیک در شبکه، افزایش سرعت و کارآیی در انتقال داده‌ها، کاهش زمان بازیابی شبکه در صورت بروز خطا و افزایش بدون توقف در دسترسی به سرویس‌های شبکه است. همچنین، BGP برای تبادل اطلاعات مسیریابی در اینترنت و تشخیص نقاط ضعف در شبکه و رفع آن‌ها نیز استفاده می‌شود.

Protocol OSPF

Protocol OSPF مخفف Open Shortest Path First است. این پروتکل در لایه 3 مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای تعیین بهترین مسیر بین دستگاه‌های شبکه به کار می‌رود.

Protocol OSPF یکی از پروتکل‌های مسیریابی داخلی است که برای توزیع اطلاعات مسیریابی و یافتن بهترین مسیر بین دستگاه‌های شبکه به کار می‌رود. OSPF برای طراحی شبکه‌های بزرگ، پیچیده و چندمسیریاسی استفاده می‌شود و به عنوان یک Protocol مسیریابی داخلی، از پروتکل‌های RIP و EIGRP پیشرفته‌تر است.

از مزایای استفاده از Protocol OSPF، پایداری بالا، سرعت در جستجوی بهترین مسیر، قابلیت راه‌اندازی خودکار مسیریابی بعد از بروز خطا، نیاز کم به پهنای باند در مقایسه با سایر پروتکل‌های مسیریابی و قابلیت توزیع بار در شبکه است. همچنین، OSPF برای شبکه‌هایی که دارای چندین مسیر ارتباطی هستند و نیاز به مسیریابی خودکار برای انتقال داده‌ها دارند، بسیار مناسب است.

برخی از سایر انواع Protocol های ارتباطی

برخی از سایر انواع پروتکل‌های ارتباطی رایج شبکه در این بخش فهرست شده‌اند که به عنوان پروتکل‌های ارتباطی عملکرد مشترک (همکاری) با Protocol های ارتباطی اصلی برای اهداف عملکردی اساسی و اصلی استفاده می‌شوند.

Protocol DHCP

Protocol DHCP مخفف Dynamic Host Configuration Protocol است. این Protocol در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای اختصاص آدرس IP و تنظیمات دیگر به دستگاه‌های شبکه به کار می‌رود.

Protocol DHCP برای اختصاص آدرس IP به دستگاه‌هایی که به شبکه متصل می‌شوند و نیاز به تنظیمات دیگری مانند آدرس مسیریاب، DNS و غیره دارند، به کار می‌رود. با استفاده از DHCP، دستگاه‌ها به صورت خودکار یک آدرس IP در شبکه دریافت می‌کنند و نیاز به تنظیمات دستی آدرس IP و تنظیمات دیگر را ندارند.

از مزایای استفاده از Protocol DHCP، تسهیل در اختصاص آدرس IP به دستگاه‌های جدید، کاهش خطا در تنظیمات شبکه، کاهش زمان و هزینه‌های نگهداری شبکه و قابلیت تحویل اطلاعات تنظیمات دستگاه‌های شبکه مانند DNS، آدرس مسیریاب و غیره به صورت خودکار است. همچنین، DHCP برای مدیریت شبکه‌های بزرگ و پیچیده با تعداد زیادی از دستگاه‌های شبکه کاربرد دارد.

Protocol IMAP4

Protocol IMAP4 مخفف Internet Message Access Protocol version 4 است. این Protocol در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای دسترسی به ایمیل‌ها در سرورهای ایمیل به کار می‌رود.

Protocol IMAP4 برای دسترسی به ایمیل‌ها در سرورهای ایمیل به کار می‌رود. با استفاده از IMAP4، کاربران می‌توانند به صورت مستقیم به صندوق پستی خود در سرور ایمیل دسترسی داشته باشند و به صورت آنلاین به ایمیل‌های خود دسترسی پیدا کنند. همچنین، این Protocol امکان مشاهده و مدیریت ایمیل‌ها در سرور را نیز فراهم می‌کند.

از مزایای استفاده از Protocol IMAP4، دسترسی آسان به ایمیل‌ها، قابلیت مشاهده و مدیریت ایمیل‌ها در سرور، امکان استفاده از چندین دستگاه برای دسترسی به ایمیل‌ها و مدیریت آن‌ها، نگهداری ایمیل‌ها در سرور و عدم نیاز به دانلود همه ایمیل‌ها برای مشاهده آن‌ها است. همچنین، IMAP4 برای کاربرانی که به صورت متداول ایمیل‌های خود را بررسی می‌کنند و به اینترنت دائمی دسترسی دارند، بسیار مناسب است.

Protocol SIP

Protocol SIP مخفف Session Initiation Protocol است. این Protocol در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای برقراری تماس‌های صوتی و تصویری بین دستگاه‌های مختلف در شبکه به کار می‌رود.

Protocol SIP برای برقراری تماس‌های صوتی و تصویری بین دستگاه‌های مختلف با استفاده از اینترنت به کار می‌رود. با استفاده از SIP، کاربران می‌توانند به صورت آنلاین به دستگاه‌های دیگر در شبکه و اینترنت وصل شده و تماس‌های صوتی و تصویری برقرار کنند.

Protocol RTP

Protocol RTP مخفف Real-time Transport Protocol است. این Protocol در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 7 مدل OSI که لایه سطح بالاتر یعنی لایه اپلیکیشن (Application Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای انتقال داده‌های مولتی‌مدیا بین دستگاه‌های مختلف در شبکه به کار می‌رود.

Protocol RTP برای انتقال داده‌های مولتی‌مدیا، مانند صدا، ویدئو و دیگر اطلاعات چندرسانه‌ای به کار می‌رود. با استفاده از RTP، داده‌های مولتی‌مدیا به صورت پیوسته از منبع به مقصد منتقل می‌شوند و برای حذف تأخیر در انتقال داده‌ها و تضمین کیفیت پایین‌تر صدا و تصویر در هنگام پخش زنده به کار می‌رود.

از مزایای استفاده از Protocol RTP، پشتیبانی از پخش مولتی‌مدیا در زمان واقعی، قابلیت اطمینان بالا در انتقال داده‌های صوتی و تصویری، کاربرد گسترده در سرویس‌های تلفن همراه و پخش زنده، تضمین کیفیت پایین‌تر صدا و تصویر در هنگام پخش زنده، امکان تنظیم پارامترهای RTP برای بهبود عملکرد شبکه و کاهش تأخیر در انتقال داده‌ها است.

Protocol RLP

Protocol RLP مخفف Radio Link Protocol است. این Protocol در لایه بالاتر از لایه فیزیکی (Physical Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه 2 و 3 مدل OSI که لایه لینک داده (Data Link Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای انتقال داده‌ها در شبکه‌های سلولی، به کار می‌رود.

Protocol RLP برای ارسال داده‌ها در شبکه‌های سلولی، به کار می‌رود. با استفاده از RLP، داده‌ها به صورت پشت سر هم ارسال می‌شوند و در صورت بروز خطا در انتقال داده‌ها، از تکنیک‌های بازیابی خطا برای تصحیح خطا استفاده می‌شود.

از مزایای استفاده از Protocol RLP، امکان ارسال داده‌ها در شبکه‌های سلولی، کاهش خطا در انتقال داده‌ها، تضمین امنیت در انتقال داده‌ها، قابلیت بازیابی خطا در صورت بروز مشکل در انتقال داده‌ها، تضمین کیفیت پایین‌تر خدمات در شبکه‌های سلولی و بهبود عملکرد شبکه می‌باشد. همچنین RLP برای ارسال داده‌های قابل حمل در شبکه‌های صوتی و تصویری بسیار مناسب است.

Protocol RAP

Protocol دسترسی به مسیر (Route Access Protocol)

پروتکل L2TP

L2TP مخفف Layer 2 Tunneling Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه سوم مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای ارتباط ایمن بین دو دستگاه در اینترنت به کار می‌رود.

پروتکل L2TP برای ایجاد تونل (Tunnel) امن و ارتباط بین دو دستگاه در اینترنت به کار می‌رود. با استفاده از L2TP، دستگاه‌های مختلف مانند کاربران اینترنت، شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و ارائه دهندگان خدمات اینترنت، می‌توانند به صورت امن به اینترنت و شبکه‌های خصوصی دیگر متصل شوند.

از مزایای استفاده از پروتکل L2TP، امنیت در انتقال داده‌ها، ایجاد تونل امن بین دو دستگاه در اینترنت، امکان دسترسی به شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) با امنیت بالا، قابلیت استفاده در شبکه‌های ابری و از راه دور، قابلیت تنظیم پارامترهای L2TP برای بهبود عملکرد شبکه و کاهش تأخیر در انتقال داده‌ها می‌باشد.

پروتکل PPTP

پروتکل PPTP مخفف Point-to-Point Tunneling Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه سوم مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای ایجاد تونل امن و ارتباط بین دو دستگاه در اینترنت به کار می‌رود.

پروتکل PPTP برای ارسال داده‌های امن به صورت رمزگذاری شده بین دو دستگاه با استفاده از اینترنت به کار می‌رود. این پروتکل از تکنولوژی مانند PPP (Point-to-Point Protocol) برای برقراری ارتباط با سرور VPN استفاده می‌کند. با استفاده از PPTP، دستگاه‌های مختلف مانند کاربران اینترنت و شرکت‌ها می‌توانند به شبکه‌های خصوصی دیگر با امنیت بالا متصل شوند.

از مزایای استفاده از پروتکل PPTP، امنیت بالا در ارتباط با سرور VPN، کاهش هزینه‌های ارتباط بین دو دستگاه در اینترنت، قابلیت استفاده در شبکه‌های ابری و از راه دور، قابلیت تنظیم پارامترهای PPTP برای بهبود عملکرد شبکه و کاهش تأخیر در انتقال داده‌ها می‌باشد. همچنین PPTP به دلیل سادگی و قابلیت استفاده آسان برای کاربران، یکی از پروتکل‌های محبوب برای ایجاد ارتباط امن در شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) است.

Protocol SNMP

پروتکل SNMP مخفف Simple Network Management Protocol است. این پروتکل در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه سوم مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای مانیتورینگ و مدیریت شبکه‌های کامپیوتری به کار می‌رود.

با استفاده از پروتکل SNMP، دستگاه‌های مختلف مانند روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها و سرورها می‌توانند برای مدیریت، نظارت، اطلاع‌رسانی و تشخیص خطاهای شبکه از طریق پروتکل SNMP با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این پروتکل از پروتکل UDP برای ارسال پیام‌ها در شبکه استفاده می‌کند.

از مزایای استفاده از پروتکل SNMP، کاهش هزینه‌های مدیریت شبکه، افزایش قابلیت اطمینان شبکه، افزایش سرعت نظارت بر شبکه، امکان تعیین تنظیمات و پارامترهای مختلف شبکه به صورت از راه دور، قابلیت کنترل و مدیریت از راه دور برای دستگاه‌های مختلف، و قابلیت توسعه و گسترش پروتکل می‌باشد.

Protocol TFTP

پروتکل TFTP مخفف Trivial File Transfer Protocol است. این پروتکل یک پروتکل ساده و کوچک در لایه بالاتر از لایه ترابردی (Transport Layer)، به دقت‌تر گفتن لایه سوم مدل OSI که لایه شبکه (Network Layer) مدل TCP/IP قرار دارد و برای انتقال فایل‌ها بین دستگاه‌های مختلف در شبکه به کار می‌رود.

پروتکل TFTP از پروتکل UDP برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند و برای انتقال فایل‌های کوچک و اساسی به کار می‌رود. با استفاده از TFTP، می‌توان فایل‌هایی مانند نرم‌افزارهای بوت، فایل‌های پیکربندی برای دستگاه‌های شبکه، فایل‌های کانفیگ و … را در شبکه انتقال داد.

از مزایای استفاده از پروتکل TFTP، حجم کم در ارتباط با حجم فایل‌های حمل شده، قابلیت استفاده در شبکه‌های ساده و کوچک، سرعت بالا در انتقال داده‌ها، قابلیت استفاده برای بارگیری نرم‌افزارهای بوت به دستگاه‌های مختلف شبکه، و سادگی پروتکل می‌باشد.

---

پروتکل های شبکه چگونه کار می  کنند ؟

نحوه عملکرد Protocol ها به این صورت است که فرآیندهای بزرگ را شکسته و به وظایف کوچک و خاص تقسیم بندی میکند . سپس هر یک از این وظایف توسط یک یا چند Protocol انجام می گردد و در نهایت با همکاری همه Protocol ها با یکدیگر فرآیند اصلی به صورت کامل انجام میگردد .

پروتکل ها توسط چه گروه یا سازمانی تعریف و منتشر می گردند؟

در پاسخ به این سئوال می توان گفت که سازمان های زیر مسئول تعریف و انتشار Protocol ها در جهان می باشند :

• The Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE)
• The Internet Engineering Task Force (IETF)
• The International Organization for Standardization (ISO)
• The International Telecommunications Union (ITU)
• The World Wide Web Consortium (W3C)

لایه های ساختار OSI

• لایه فیزیکی: اولین لایه است و شامل دستگاه فیزیکی و ویژگی‌های مکانیکی آن است که امکان اتصال به شبکه را می‌دهد.
• لایه پیوند داده: لایه دوم است و با ایجاد بسته‌های داده، تشخیص خطاهای ارسال بسته و تصحیح آنها، بسته‌بندی داده‌ها را مدیریت می‌کند.
• لایه شبکه: سومین لایه شبکه است و مسیرهایی که دستگاه‌ها برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کنند را مدیریت کرده و نحوه حرکت اطلاعات در طول شبکه را برای جلوگیری از ازدحام و بهبود کارایی کنترل می‌کند.
• لایه انتقال: این لایه، لایه چهارم است که در آن پروتکل‌ها تحویل بسته‌های داده از طریق شبکه را مدیریت می‌کنند. همچنین پروتکل‌های این لایه می‌توانند خطاها را بازیابی یا عیب‌یابی کنند.
• لایه نشست: پروتکل‌های لایه پنج با شروع نشست‌های جدید، پایان دادن به نشست‌های تکمیل شده و نمایش دیالوگ‌ها برای تعامل کاربران در درون رابط، نشست‌های کاربر را مدیریت می‌کنند.
• لایه ارائه: لایه ششم شبکه شامل پروتکل‌هایی است که داده‌ها را از یک فرمت به فرمت دیگر ترجمه می‌کند. به عنوان مثال، دستگاهی که داده ارسال می‌کند ممکن است از یک نوع کدگذاری یا رمزگذاری متفاوت نسبت به دستگاه دریافت کننده استفاده کند. بنابراین این لایه داده‌ها را به فرمتی رمزگشایی می‌کند که دستگاه گیرنده بتواند از آن استفاده کند.
• لایه برنامه: در نهایت، لایه برنامه از پروتکل‌هایی استفاده می‌کند که خدماتی مانند انتقال فایل و عملیات را ارائه می‌دهد.

 انواع پروتکل امنیتی شبکه

• IPSec Protocol جهت احراز هویت داده­ها و برقراری حریم خصوصی
• HTTPS Protocol  انتقال ایمن فرامتنی
• SSL Protocol کدگذاری اطلاعات در بستر وب
• SSH Protocol امنیتی شبکه رمزنگاری
• SFTP Protocol جهت انتقال امن فایل­های حجیم در بستر وب
• Kerberos Protocol اعتبارسنجی شبکه

Protocol روتینگ شبکه

• BGP Protocol مسیریابی بسته­های دیتای شبکه­
• EIGRP Protocol جهت فاصله­گذاری بین روترها
• OSPF Protocol مسیریابی بر اساس فاصله و پهنای باند
• RIP Protocol مشخص­کننده فاصله بین روترها

انواع پروتکل ارتباطی شبکه

• ARP Protocol تفکیک آدرس
• STP Protocol درخت پوشا
• NTP Protocol زمان شبکه
• IGMP قرارداد مدیریت گروه اینترنت
• SMTP قرارداد ساده نامه­رسانی
• SSH پوسته ایمن
• BGP Protocol دروازه مرزی
• OSPF Protocol انتخاب کوتاه­ترین مسیر
• FTP Protocol استاندارد اینترنت برای انتقال فایل­ها
• HTTP Protocol انتقال دیتا
• TCP/IP Protocol لایه انتقال

انواع پروتکل مدیریتی شبکه

• SNMP Protocol مدیریت ساده شبکه
• SIP Protocol نشست صدا
• RTP Protocol انتقال صدا بر روی IP
• TLS Protocol جهت برقراری ارتباط امن بین کلاینت و سرور
• NTP Protocol همگام­سازی زمان شبکه

آیا این مقاله برای شما مفید بود ؟ درمورد اینترنت بیشتر بدانید !